Judith Marseille

Memories of the future. Fake news for Mars door TAMTAM

Science fiction zegt meer over de tijd waarin we leven dan over de verre toekomst. TAMTAM’s nieuwe voorstelling, Memories of the future, die op 5 januari 2023 in Deventer, de thuisbasis van het gezelschap, in première ging is, het kan niet anders, geen optimistische voorstelling. Dat hij niet aan zwaarte ten onder gaat, is te danken aan de kenmerkende wijze waarop TAMTAM de kijker zelf het verhaal voor een groot deel in zijn hoofd laat construeren. Memories wordt ingeleid met de plechtstatige, natuurfilmachtige voice-over van de Engelse schrijver/wetenschapper Redmond O’Hanlon. Het toneelbeeld is krachtig en een kunstinstallatie op zich: een animatiestudio, volgehangen met visuele techniek op miniatuurformaat, een laptop en een stellage waarin de ‘acteurs’, de objecten, geduldig op hun beurt wachten. De decortjes zijn, ook los van hun dramatische setting, een genot om naar te kijken; met veel aandacht voor detail vervaardigd, roepen ze associaties op met de nachtmerrieachtige installaties van de Amerikaanse kunstenaar Edward Kienholz. De ter plekke, in een precieze choreografie voor twee spelers, samengestelde beelden worden op een groot scherm vertoond, met gebruikmaking van middelen uit de ‘grote’ cinematografie: overvloeiers, dolly-, zoom- en crane shots. Er wordt zelfs een drone gesimuleerd. De muziek en de soundtrack, gecomponeerd respectievelijk gemonteerd door Gérard Schiphorst, verlenen een prachtige, haast meditatieve ondertoon aan de handeling.

Georganiseerde hoarding is al veertig jaar TAMTAM’s handelsmerk, en de voorwerpen die voor Memories bijeen zijn gebracht hebben, in al hun nederigheid en verval, een grote zeggingskracht. Voor science fiction – Memories speelt zich af in het jaar 2250 – heeft de voorstelling een opvallend nostalgische sfeer. Niet de opzichtige smartphone anno 2023 wordt in 2250 door archeologen opgegraven, maar een Nokiaatje, dat bijna als vanzelf, met behulp van wat stakerige stukjes metaal, transformeert in een aandoenlijk, antropomorf wezentje. De uniseks-kostuums waarin Marije van der Sande en Gérard Schiphorst opkomen doen denken aan de jaren 60-serie Startrek. Te midden van alle dystopische dreiging is er ook plaats voor humor. Wat doet een mummie die na duizenden jaren uit de dood herrijst? Die krabt aan zijn achterste. TAMTAM maakt zich zorgen over de wereld, maar houdt zich verre van een belerend vingertje en dankzij het principe ‘show, don’t tell’ blijft Memories nog lang in het hoofd rondspoken.

( Deze recensie moet nog verschijnen maar werd ons al toegestuurd door de auteur)