Memories Of The Future, achtergronden

Onlangs ging Memories Of The Future in première.
We hadden ondanks de voorbereidingen toch nog tijd om wat meer achtergronden op te schrijven over hoe de voorstelling tot stand kwam.

Kleine Rampen
De voorstelling die in 2018 begon als “Kleine Rampen”, nadert nu zijn voltooiing als Memories Of The Future.
In de tussenliggende tijd veranderde de wereld door Covid en andere zaken met een zodanige snelheid dat we ook de voorstelling moesten aanpassen. De manier waarop we voorstellingen maken houdt in dat we zoeken naar een verhaal in de objecten uit onze collectie en de beeldende stijl die ons op dat moment inspireert. Maar tegelijkertijd hebben we ook onze voelhorens uitstaan naar dat wat er in de wereld gebeurt, om dat inhoudelijk te vertalen in verhaal, beelden en scenes. Daarnaast zijn we ook altijd bezig met het experimenteren met nieuwe mogelijkheden om visueel theater met objecten te maken om de erfenis van het poppenspel in de nieuwe tijd een nieuwe vorm te kunnen geven. Met als uitgangspunt het materiaal dat we in 2019 maakten ontstond een heel nieuwe voorstelling.

Live animatie
We wilden, na het succes van de vorige live-animatievoorstelling Roestige Spijkers en Andere Helden, een stap verder gaan. We wilden gebruik gaan maken van meer camera’s die we op het podium zelf konden mixen. De eerste periode van de productie bestond vooral uit experimenteren met een aantal prototype decors, het uitzoeken hoe we zelf de controle over de beelden konden hebben, en de technische set ontwikkelen. We zijn altijd al een beetje uitvinders van nieuwe interfaces tussen beeldend theater en publiek, die ook inhoudelijk een deel van het verhaal zijn.
We bedachten miniatuur cinematografische mogelijkheden zoals een crane van een oude kantoorlamp en een minicamera op een slider. Een enorme aanwinst was het computerprogramma Show Cue Systems, dat ons in staat stelde álle techniek zelf op het podium te regelen, zonder technicus in de zaal. Voor een dergelijke ingewikkelde voorstelling is dat zeer ongebruikelijk. Het voordeel is dat we de techniek nu als spelers kunnen bedienen als onderdeel van de dramaturgie en ook de timing en dynamiek ervan onderdeel van de inhoud kunnen maken. Het duurde vervolgens nog heel wat repetities lang voordat we er smooth mee konden werken en mooie overgangen en camerabewegingen konden maken zodat het als een film op het projectiedoek zou verschijnen.

Kienholz en crossover
Vaak begint een TAMTAM-voorstelling met het grondig doorzoeken van onze objecten-collectie en nu werden ze vooral gescreend op hun kwaliteit als acteurs of props voor de camera. We wilden een echte cross-over maken tussen ons beeldende werk, visueel theater, muziek en animatiefilm. Dus de beeldende kwaliteit was nog belangrijker dan voorheen. De invloed van ons beeldende werk is goed te zien en de kijker krijgt eigenlijk een soort expositie voorgeschoteld, waarvan wij dan weer bepalen hoelang elk beeld te zien is en in welke volgorde.
Edward Kienholz (bekend van The Beanery in het Stedelijk in Amsterdam) was een grote inspiratiebron voor de beelden. Hij is een van onze favoriete kunstenaars. We maakten in de loop der jaren al diverse door zijn werk geïnspireerde mini-decortjes. Zijn liefde voor het vergankelijke delen we absoluut en in deze voorstelling is deze inspiratiebron goed terug te vinden in een aantal miniatuur decortjes die we bouwden. Meestal gaan we de laatste jaren juist uit van de ruwe, zoveel mogelijk onbewerkte objecten. Maar wie zich No Problem Or The Secret Life Of Objects herinnert weet dat we het bouwen van props ook erg leuk vinden…
In de covid-periode zat Gérard vaak in de studio of thuis achter de piano om muziek op te nemen als uitlaatklep voor de frustraties van het niet kunnen spelen. Die tracks zijn de basis geworden van de soundtrack voor Memories Of The Future, en ze dragen vaak de emotionele sfeer van de lockdowns in zich, precies wat we nodig hadden. Daarna zijn ze uitgebreid bewerkt, aangevuld met effecten en aangepast aan de scènes, tot het uiteindelijk een coherente soundtrack werd.

Het verhaal in verschillende lagen.
In het tekstloze theater dat we maken wordt het verhaal verteld door alles behalve de tekst. Het is geen dwingend verhaal zoals in klassiek theater of film, maar het is zeker ook geen abstracte voorstelling. We ontwikkelen gaandeweg, aan de hand van resultaten uit de research periode, een strak scenario dat vele malen herschreven wordt tijdens het maakproces. Daarbij onderzoeken we hoe de kijker de beelden zal interpreteren en hoe we de betekenis van de verschillende scenes duidelijker kunnen maken door de volgorde ervan in de voorstelling.
De inhoud zit in verschillende lagen: Beeld, licht, geluid, beweging, spel met de objecten en de betekenis van de objecten zelf. Die inhoud kan er door elke kijker op zijn eigen manier worden uitgehaald. De scenes hebben vaak een dubbele bodem. Een animatie met een VW busje bijvoorbeeld, dat door een landschap rijdt en steeds sneller gaat tot het uiteindelijk verongelukt is op zich al grappig vanwege de gebruikte animatietechniek die refereert aan hoe een auto kon rijden bij The Flintstones. Maar het is ook een metafoor voor de niet te stuiten vaart van de vooruitgang, en in die zin een scène die de hele voorstelling samenvat.
Het ontbreken van tekst laat het publiek ruimte tot nadenken en tot het betrekken van de inhoud op de eigen ervaringen. Daarom proberen we zo veel mogelijk een universele beeldtaal te zoeken die de impact van de scene vergroot. We horen vaak terug dat kijkers lang na afloop nog over scenes nadenken, en dat is precies onze bedoeling.

Mars
In een voorstelling waarin het einde van de wereld wordt voorspeld is het grote gevaar dat het belerend wordt of dat er een belerend vingertje wordt opgeheven of een schuldige wordt aangewezen. Een deel van de research richtte zich dan ook op het zoeken naar een overkoepelend verhaal dat afstand tot het onderwerp mogelijk maakte. De vondst om het vanuit het perspectief van Marskolonisten te bekijken was een grote doorbraak in het productieproces. De oplettende kijker zal ongetwijfeld wel aanwijzingen vinden over wat wij als makers vinden van hoe het er met de wereld voorstaat en over de redenen daarvoor, maar de keuzes die daaruit voort  zouden moeten komen laten we aan de kijker over. We zijn meer uit op een gevoel bij de kijker van wat er te verliezen is…
De scenes die als fakenieuws naar Mars worden verzonden bevatten een aantal metaforische beelden en situaties die pas bij nadere beschouwing hun inhoud verklappen.

Fakenieuws
De introductie van het fenomeen fakenieuws was een andere vondst die een dramaturgisch probleem oploste, maar ook inhoudelijk interessanter bleek dan we in eerste instantie vermoedden.
Natuurlijk kennen we het fakenieuws van Trump, Poetin, internettrollen, wappies en dergelijke. Maar we kwamen erachter dat iedereen in een moeilijke situatie geneigd is fakenieuws voor zichzelf te bedenken om een gebeurtenis wat meer behapbaar te maken. We hadden de mummie bedacht als enige overlevende, maar dan was er de dubbelheid van de poppenspeler: we spelen dat de mummie leeft, leeft ie dan wel echt of niet…. Een van de mogelijke antwoorden was dat ze de mummie verzonnen om niet toe te willen geven dat er niemand meer leefde op aarde.
En uiteindelijk is theater helemaal een fake-werkelijkheid, en juist omdat alle beelden zichtbaar op het podium gemaakt worden is het verschil tussen echt en de perceptie daarvan overduidelijk. Hetgeen ook een inhoudelijk statement is dat door de vorm duidelijk wordt.

Meer over de voorstelling hier