Menu
Menu
over tamtam
Iedereen heeft wel ergens een bakje, doosje of laatje met dingen die op het eerste gezicht waardeloos en vaak kapot zijn. Bewaard omdat ze nog wel een keer van pas kunnen komen, of omdat ze een herinnering zijn aan een bijzonder moment.
Dat is bij Gérard Schiphorst (1955) en Marije van der Sande (1956) flink uit de hand gelopen. Al sinds hun jeugd hebben ze moeite gehad met het weggooien van dingen, ook al waren die oud of versleten. Aanvankelijk was dat nog uit een soort animisme, een geloof dat de dingen een ziel hebben. Maar al snel bleek dat je met oude en kapotte dingen nog best iets kon, al was het vaak niet waar ze oorspronkelijk voor bedoeld waren.
Loods
Sinds 1979 werken Gérard en Marije samen als theatermakers. En inmiddels hebben ze een loods op het Deventer industrieterrein tot hun beschikking voor hun verzameling gevonden voorwerpen. Deze uitgebreide collectie objecten is de inspiratiebron geworden voor een unieke vorm van theater. Het startpunt voor beeldende voorstellingen, meestal zonder tekst, in een geheel eigen stijl.
Neem hier een kijkje in de werkplaats: een reportage van RTV oost.
Cross-over
Ze maken producties die elk op een of andere manier een cross-over zijn tussen verschillende disciplines. Visueel theater, objectenspel, beeldende kunst, muziek en video maken afwisselend deel uit van de voorstellingen. Er is een grote rol weggelegd voor innovatief gebruik van techniek en miniatuur special-effects.
Zintuigen
Het is theater dat de toeschouwer aanspreekt op alle zintuigen De afwezigheid van tekst laat veel ruimte voor een persoonlijke beleving. De tekst wordt vervangen door sterke beelden, een heldere bijna filmische verteltrant en door de soundtracks die Gérard op maat componeert. De laatste tijd zijn de voorstellingen steeds meer op volwassenen gericht maar juist door het ontbreken van tekst zijn ze toch ook vaak voor kinderen te snappen. Iedereen maakt in zijn eigen hoofd zijn eigen verhaal.
High-tech en Low-tech
De voorstellingen zijn soms zeer gecompliceerd en high tech tot erg eenvoudig en vrijwel zonder techniek. Samen met een wisselend aantal inspirators, medewerkers, stagiaires en vrijwilligers ontwikkelen en maken zij beiden in hun theaterwerkplaats bijna alle onderdelen van de producties. Vanuit de overtuiging dat alle elementen van een voorstelling een onderdeel zijn van de theatertaal.
Video
Gérard’s vader was onder andere filmer en fotograaf, Opgegroeid in een huis dat regelmatig vol hing met stroken film die op montage wachtten en al jong begonnen als hulpje bij de opnames, is het geen wonder dat hij de mogelijkheden van video is gaan exploreren.
Al vanaf 1998 deed video zijn intrede in de stukken van TAMTAM. Inmiddels zijn er al veel voorstellingen en projecten met gebruik van camera’s en projectie gemaakt. Het bleek een ideaal middel om ook kleine objecten te kunnen gebruiken voor een groot publiek.
In de recente voorstellingen Roestige Spijkers & Andere Helden en Memories Of The Future is video zelfs de basis van de voorstelling en wordt er op het podium door de spelers live een animatiefilm gemaakt. Van GARAGE werd in 2021 ook een live videoversie gemaakt met op het podium gemixte beelden.
Puppetry, a world history,
Gérard en Marije zijn twee veelzijdige kunstenaars die niet alleen in het theater, maar ook in beeldende kunst, video, muziek en (jeugd)literatuur actief zijn.
Hun producties wonnen diverse prijzen en ter gelegenheid van hun 30 jarig jubileum werden ze beiden benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau.
Door hun thuisstad Deventer werden ze geëerd met de toekenning van de belangrijkste Deventer Cultuurpijs, de Gulden adelaar, in 2012.
Schoonheid is een noodzakelijk ingrediënt van het werk van deze in 1956 geboren kunstenares en theatermaakster. En die zit in veel meer dingen dan je zou denken. Ze heeft een zwak voor de underdogs onder de dingen. Voor op de wand bij TAMTAM’s object-installatie in het Deventer speelgoedmuseum schreef ze: “Alles kan iets anders worden. Een dopje wordt oog zon maan of pannenkoek. Een roestige spijker speelt arm been boom of bodem van de zee, speelgoed voor de fantasie”
En dat is de kern van haar manier van kijken. Uit de goot opgeraapt kun je zo ingelijst aan de muur terecht komen.
Naast de gezamenlijke voorstellingen maakte ze in 2003 de solo Beer het verhaal van een held, samen met schrijver en beeldend kunstenaar Wim Hofman. Met daarin duidelijk de invloed van haar beeldende werk.
Ze maakt van oud roest en verweerde materialen kleine breekbare objectassemblages met een licht verhalend karakter. Zie ook de pagina Object Art.
De illustraties in het boek ‘Uitzonderlijk talent, gids voor hoogbegaafden, uitvinders en andere vreemde vogels’ dragen ook duidelijk haar stempel.
Poëzie kreeg ze van haar dichtende vader met de paplepel ingegoten. Geen wonder dat de voorstellingen een poëtische inslag hebben. Geen wonder ook dat ze al vroeg begon te schrijven. Zo verscheen in 2004 het eerste Gouden Boekje van de nieuwe serie: Het Bed Van Tim. En in 2006 ook De Draaimolen.
In 2014 verscheen De Hanzereis van Berend Bergenvaarder, een historische jeugdroman over het leven in de 14 de eeuw.
Theater maakt ze al sinds haar prille jeugd, maar haar werk als dramadocente leerde haar vooral veel over de interactie tussen speler en publiek. In het werk van TAMTAM kan ze al haar talenten combineren.
In 1955 geboren als halve Fransman, maakt naast het bedenken, bouwen, regisseren en spelen van de voorstellingen ook alle muziek en video. Hij kreeg deze eclectische mix van disciplines met de paplepel ingegoten.
Van zijn vader die ontwerper, fotograaf en filmer was leerde hij veel over beeld. Hij mocht als kind al meehelpen lowtech filmtrucages uit te voeren, tentoonstellingen op te bouwen en films te monteren. Het huis hing regelmatig vol stroken film die op montage wachtten.
Hij kreeg al op 6 jarige leeftijd zijn eerste fototoestel, een afgedankte spiegelreflex camera en niet veel later zijn eerste bandrecorder waarmee hij direct begon te experimenten. De piano thuis moest het na de verplichte studie-uren ontgelden als er blues en boogiewoogie op werd gespeeld. Zijn eerste elektrische gitaar had een oude radio als versterker (die overigens na iets te heftig gebruik in rook opging…)
In het huis hing een gordijn tussen de voor en achterkamer, en dat was een ideaal podium voor de eerste theatrale optredens, samen met buurkinderen en zusje. Op de middelbare school werden al snel een drietal cabaretgezelschappen opgericht, bouwde hij de decors voor het eindtoneelstuk en speelde hij piano in de schoolband. Tijdens zijn studie journalistiek in het Franse Strasbourg maakt hij deel uit van de Theater Universitaire de Strasbourg waar flink geëxperimenteerd werd met nieuwe theatervormen.
Eenmaal terug in Nederland kwam hij weer in contact met Marije waarmee hij op de middelbare school al theater had gemaakt. Samen richtten ze in 1979 TAMTAM op.
Met hun voorstellingen speelden ze in 34 landen, op festivals van diverse disciplines, in theaters, op zomerfestivals, op scholen en op allerlei bijzondere locaties. In België, Bulgarije, Brazilië, Canada, China, Denemarken, Duitsland, Egypte, Frankrijk, Groot-Brittannië, Hongarije, Ierland, Italië, Macau, Maleisië, Noorwegen, Letland, Litouwen, Luxemburg, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Spanje, Suriname, Taiwan, Tsjechië, Tenerife, Turkije, U.S.A., Zuid-Afrika, Zweden, Zwitserland en Nederland natuurlijk.